Thói quen đẩy lưỡi (đẩy lưỡi bẩm sinh) là một thói quen xấu thường gặp ở trẻ nhỏ, nó có thể gây ra những hậu quả vô cùng nghiêm trọng cho răng, khớp cắn, thậm chí là phát âm của trẻ. Đối với người lớn khi có tật đẩy lưỡi có thể gây tình trạng hô, khe thưa răng cửa ngày càng trầm trọng. Tật đẩy lưỡi là kẻ thù nguy hiểm nhất khi thực hiện niềng răng.
Vậy tật đẩy lưỡi là gì?
Bình thường lưỡi của chúng ta nằm hoàn toàn trong khoang miệng. Lưỡi sẽ không gây ra lực đẩy lên các răng, tuy nhiên nếu lưỡi sai tư thế đặt vào giữa răng hàm trên hàm dưới, đẩy vào gót răng cửa hàm trên trong khi nuốt hoặc trạng thái nghỉ thì sẽ gây ra những tác dụng có hại về cả thẩm mỹ lẫn chức năng trên bộ răng. Tật đẩy lưỡi rất thường gặp ở trẻ nhỏ với tỷ lệ từ 60 – 90%.
Người bình thường có động tác nuốt khoảng 1000 – 2000 lần mỗi ngày. Và mỗi lần nuốt tạo ra lực đẩy khoảng 1800g (4 pound), lực bất lợi này nếu tác động thời gian lâu dài, mãn tính thì chắc chắn sẽ khiến răng lệch lạc mức độ từ trung bình đến nặng. Dấu hiệu dễ nhận thấy nhất khi bạn đẩy lưỡi nặng là gây ra cắn hở, hô, thưa răng.
Cắn hở nghĩa là hàm trên hàm dưới không thể cắn khít với nhau khi bạn đóng hàm tối đa. Thực tế điều trị cắn hở là một trong những điều trị khó nhất trong chuyên ngành nắn chỉnh răng. Nếu như trong thời gian đeo niềng nha sĩ có thể đóng cắn hở thì để duy trì được kết quả vẫn cần thêm những nỗ lực của bạn. Bạn cần tập lưỡi để giảm dần thậm chí loại bỏ thói quen xấu.
Đẩy lưỡi có thể là đẩy ra trước, đẩy sang 1 bên hoặc cả 2 bên. Và khi đó gây ra những hậu quả dễ thấy lên bộ răng gồm:
Cắn hở các răng phía trước, bạn sẽ thấy răng trước không thể cắn lại được, tình trạng này có thể kèm với răng thưa. Nhiều bệnh nhân bị thưa đến điều trị sau do không nghiêm chỉnh tập lưỡi lại bị tái phát trở lại cực kỳ đáng tiếc. Bệnh nhân cắn hở ngoài ảnh hưởng thẩm mỹ, chức năng ăn nhai còn khó khăn trong việc phát âm các âm như s,z…
Ngoài ra có thể có cắn hở một bên răng hàm, cả 2 bên răng hàm, thậm chí toàn bộ răng trước và 2 bên chỉ chạm nhau ở 1, 2 điểm trong cùng. Dưới đây là hình ảnh cắn hở 1 bên do đẩy lưỡi.
Nguyên nhân gây ra tật đẩy lưỡi
Hiện nay nguyên nhân thực sự gây ra đẩy lưỡi vẫn chưa xác định được. Và nha sĩ cũng khó mà xác định rõ ràng 1 nguyên nhân cụ thể nào đó là gì, có những giả thuyết trong y văn gồm có:
- Do nguyên nhân từ một số núm vú nhân tạo dùng cho trẻ.
- Kích thước lưỡi lớn bất thường định danh bằng thuật ngữ macroglossia
- Do mất răng sữa sớm đặc biệt là nhóm răng cửa khi đó lưỡi có xu hướng bít kín khoảng trống còn lại.
- Bệnh nhân có bệnh lý viêm đau họng mãn tính khó nuốt, VA…
- Tật cắn đồ vật hoặc mút ngón tay
- Dị ứng, tắc nghẹt mũi khiến bệnh nhân hay thở miệng, từ đó rối loạn tư thế lưỡi
- Do chấn thương tâm lý, stress
- Lưỡi dính hoặc phanh lưỡi bám thấp…
Cách để sửa thói quen đẩy lưỡi
Có một số bài tập đơn giản để bạn điều chỉnh lại thói quen đã in sâu trong não giúp bạn nuốt đúng hơn. Các bạn chú ý đối với trẻ em mình chỉ cần bắt đầu tập lưỡi khi trẻ khoảng 8 tuổi. Tuổi còn nhỏ bạn có thể khó để dạy cho trẻ hiểu các bài tập ngoài ra một số bài tập với viên kẹo đôi khi nguy hiểm cho bé.
- Đầu tiên bạn đặt đầu lưỡi vào mặt trong của lợi ngay phía sau răng cửa hàm trên
- Cắn 2 hàm lại
- Sau đó bạn nuốt nhưng điều chỉnh để để lưỡi không chạm vào các răng cửa. Động tác đúng là lưỡi đi lên phía vòm họng.
Bạn có thể coi mỗi gạch đầu dòng là một nhịp đếm và sau đó đếm 1,2,3. Cứ như vậy bạn dành thời gian hằng ngày để tập luyện, khi thành thục, bạn hãy tập một chút với đồ ăn, nước lọc. Bạn cần rất kiên nhẫn. Tật đẩy lưỡi cực kỳ có hại cho chức năng, thẩm mỹ hàm răng vậy nên tập lưỡi là vấn đề hệ trọng chứ không nên coi nó như trò đùa và bạn bỏ cuộc bất cứ khi nào bạn muốn.
Bạn sắp xếp thực hiện động tác nuốt khoảng 2 lần một ngày, mỗi lần khoảng 5 phút, bạn có thể quan sát hiệu quả tập luyện bằng cách dùng ngón tay giữ cho 2 môi mở đứng trước gương và khi nuốt thì có thể quan sát rõ ràng lưỡi không đẩy vào răng nữa là đạt yêu cầu.
Với trường hợp đẩy lưỡi ở tư thế nghỉ, thường môi sẽ không khép chặt, miệng mở, lưỡi đẩy ra phía trước. Bạn để ý sẽ cảm giác lưỡi chạm vào răng chứ không phải là vùng lợi. Bài tập được khuyến cáo là đặt đầu lưỡi lên vòm họng sau đó bật thành các tiếng tặc tặc liên tục.
Bạn nhớ mỗi lần phát hiện lưỡi đẩy vào răng thì cứ tập. Bài tập này cực kỳ hiệu quả khi kéo giảm hô cho bệnh nhân có lưỡi to kết hợp đẩy lưỡi. Đối với trẻ em ở nhà phụ huynh có thể biến đối bài tập bằng cách yêu cầu trẻ phát âm các chữ cái như D, T, K, L… hoặc các bài hát đơn âm theo hướng dẫn của bác sĩ trị liệu.
Bài tập chữa tật đẩy lưỡi với thun tách kẽ
Bác sĩ có thể phát cho bạn một số thun tách kẽ, nhiệm vụ của bạn là đặt vòng thun vào đầu lưỡi và cảm nhận, sau đó chơi trò chơi cùng với thun. Tức là bạn dùng đầu lưỡi đẩy thun chạm vào vòm miệng là vùng khẩu cái lõm ở phía sau răng cửa hàm trên, rồi từ từ đưa vòng thun áp sát theo bề mặt niêm mạc miệng và đẩy càng ra sau càng tốt ( nhưng chú ý vẫn phải giữ được vòng thun không rơi khỏi đầu lưỡi). Tiếp theo từ từ lại đẩy trở lại ra trước vòm miệng. Lặp lại động tác này nhiều lần để điều chỉnh phản xạ và vị trí cơ lưỡi.
Ngoài vấn đề tự tập luyện để đạt được thành quả lâu dài thì bác sĩ chỉnh nha cũng hỗ trợ bạn thực hiện một số khí cụ chặn lưỡi hoặc giúp huấn luyện lưỡi. Các khí cụ phổ biến như nút chặn lưỡi đặt vào mặt trong răng cửa hàm trên, hàng rào chặn lưỡi, hoặc thanh khẩu cái hỗ trợ tập lưỡi…
Bác sĩ sẽ gắn cố định trong miệng, vì viên bi nhựa có thể xoay tròn, khi đặt trong miệng sẽ hình thành phản xạ lưỡi vờn và chơi với viên bi. Khi đó lưỡi bắt buộc đặt cao lên vòm họng và không còn đẩy răng nữa. Đây là khí cụ cực kỳ phổ biến mà Nha Khoa Thùy Anh áp dụng. Nguyên tắc khí cụ này giống bài tập với 1 viên kẹo không đường kinh điển mà nguyên tắc của nó là phụ huynh đưa cho trẻ 1 viên kẹo và yêu cầu trẻ giữ nguyên không bị rớt bằng đầu lưỡi. Khi đó lưỡi cũng uốn lên trên và quên đi phản xạ đẩy. Tuy nhiên chúng tôi không khuyến cáo phương pháp tập cùng viên kẹo tại phòng khám vì nguy cơ trẻ bị hóc dù tập lưỡi chỉ đặt ra với trẻ trên 8 tuổi cũng là tương đối an toàn.
Hàng rào chặn lưỡi là phương pháp thường dùng để cưỡng buộc lưỡi đối với trẻ không thể hợp tác tập lưỡi
Đối với nút chặn lưỡi đặt vào mặt trong răng cửa là biện pháp để nhắc nhở và huấn luyện vị trí của lưỡi không được chạm vào vị trí này, thường thì nếu phản xạ đẩy lưỡi chưa được điều chỉnh đúng mực bản thân bệnh nhân có thể tự phát hiện bằng việc quan sát thấy có những dấu hằn của nút chặn trên bề mặt đầu lưỡi.
Cảm ơn các bạn đã chú ý theo dõi, kiểm soát tật đẩy lưỡi là công việc hằng ngày tại phòng khám. Nó cực kỳ quan trọng. Hy vọng thông tin bài viết trên sẽ giúp các bạn hiểu rõ ràng hơn về tác hại cũng như cơ chế và các bài tập trị tật đẩy lưỡi hiệu quả.